Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi
Kısa Adı: JEPS | ISSN (Online): 2757-7600 | DOI: 10.29329/jeps

Araştırma Makalesi    |    Açık Erişim
Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi 2025, Clt. 6(1) 73-95

Türk Toplumunun Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: İzmir Örneklemi

Tuncay Canbulat, Ceren Şentürk, Gürsel Kaya

ss. 73 - 95   |  DOI: https://doi.org/10.29329/jeps.2025.1332.4

Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025  |   Görüntüleme Sayısı: 0/0   |   İndirilme Sayısı: 0/0

PDF İndir

Özet

Geçmişte yalnızca bilim insanları için gerekli görülen bilimsel okuryazarlık, günümüzde tüm bireylerin sahip olması gereken temel bir yeterlilik olarak değerlendirilmektedir. Bilimsel okuryazarlığın önemli boyutlarından biri olan sosyo-bilimsel konular, karmaşık, açık uçlu ve çoğunlukla tartışmalı niteliğe sahip olup bireylerin bilimsel gelişmeleri toplumsal bağlamda değerlendirebilmelerine olanak tanımaktadır. Bu araştırmanın amacı, Türk toplumunun sosyo-bilimsel konulara ilişkin görüşlerini cinsiyet, yaş, meslek, eğitim ve gelir düzeyi gibi değişkenler açısından incelemektir. Tarama modelinde desenlenen çalışmada veri toplama aracı olarak açık uçlu 18 maddelik bir anket formu kullanılmış ve rastgele örneklem yöntemiyle 203 katılımcıdan veri toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiş; bulgular frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve betimsel analiz teknikleri ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın, Türk toplumunun güncel ve tartışmalı bilimsel konulara yönelik bakış açılarının anlaşılmasına ve bu konular üzerine toplumda farkındalık yaratacak tartışma ortamlarının oluşmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anaktar kelimeler: Türk Toplumu, Bilimsel Okuryazarlık, Sosyo-Bilimsel Konular, Toplumsal Görüşler

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 7th edition
Canbulat, T., Senturk, C., & Kaya, G. (2025). Türk Toplumunun Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: İzmir Örneklemi. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 6(1), 73-95. https://doi.org/10.29329/jeps.2025.1332.4

Harvard
Canbulat, T., Senturk, C. and Kaya, G. (2025). Türk Toplumunun Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: İzmir Örneklemi. Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 6(1), pp. 73-95.

Chicago 16th edition
Canbulat, Tuncay, Ceren Senturk and Gursel Kaya (2025). "Türk Toplumunun Sosyo-Bilimsel Konulara İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: İzmir Örneklemi". Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi 6 (1):73-95. https://doi.org/10.29329/jeps.2025.1332.4
Kaynakça
  1. Albe, V. (2008). Students’ positions and considerations of scientific evidence about a controversial socioscientific issue. Science & Education. 17(8-9), 805-827. [Google Scholar]
  2. Atabek Yiğit, E., Köklükaya N., Yavuz, M., Demirhan, E. (2014). Development and validation of environmental literacy scale for adults (ELSA). Journal of Baltic Science Education. 3. 425-435. [Google Scholar]
  3. Atabey, N. ve Topçu, M. S. (2017). The effects of socioscientific issues based instruction on middle school students’ argumentation quality. Journal of Education and Practice. 8(26), 61-71. [Google Scholar]
  4. Aydın, E. & Kılıç Mocan, D. (2019). Türkiye’de dünden bugüne sosyo-bilimsel konular: Bir doküman analizi. Anadolu Öğretmen Dergisi. 3(2), 184-197. [Google Scholar]
  5. Bal, Ş., Samancı, N. K. & Bozkurt, O. (2007). University students’ knowledge and attitude about genetic engineering. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education. 3(2), 119-126. [Google Scholar]
  6. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları. [Google Scholar]
  7. Cebesoy, B.Ü. & Dönmez-Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. M.Ü Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 37(37), 100-117. (UM2) [Google Scholar]
  8. Chen, Y. and Mui So,W.W. (2017). An investigation of mainland China high school biology teachers’ attitudes toward and ethical reasoning of three controversial bioethics issues. Asia-Pacific Science Education. 3(1), 1-16 [Google Scholar]
  9. Çakır Yıldırım, B. & Öztürk N. (2021). Bilimsel okuryazarlık. K. Bilican & B. Şenler (Ed.) İlkokulda fen öğretimi içinde (ss. 1-16). Vizetek Yayıncılık [Google Scholar]
  10. Çepni, S., Ayvacı, H. Ş. & Bacanak, A. (2006). Fen eğitimine yeni bir bakış: Fen-Teknoloji Toplum. Ankara: Pegem. [Google Scholar]
  11. Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık. [Google Scholar]
  12. Dillon, J. & Avraamidou, L. (2020). Towards a viable response to Covıd-19 from the science education community. Journal for Activist Science & Technology Education, 11 (2), 1-6. [Google Scholar]
  13. Dolan, T. J., Nichols, B. H. and Zeidler, D. L. (2009). Using socioscientific issues in primary classrooms. Journal of Elementary Science Education. 21(3), 1-12. [Google Scholar]
  14. Dombaycı, M. A., & Ercan, O. (2017). Öğretmen Adaylarının Bilimsel Okuryazarlık Düzeyleri ve Bilimsel Araştırmaya Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 17(3), 1265-1284. [Google Scholar]
  15. Evren-Yapıcıoğlu, A. (2020). Fen eğitiminde sosyo-bilimsel konu olarak covid 19 pandemisi ve örnek uygulama önerileri. Millî Eğitim Dergisi, 49 (1), 1121-1141. [Google Scholar]
  16. Genç, T. (2019). Ortaokul öğrencilerinin sosyo-bilimsel konulara ilişkin bakış açılarının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce: Sosyal Bilimler Enstitüsü [Google Scholar]
  17. Lee, H., Abd-El-Khalick, F. and Choi, K. (2006). Korean science teachers’ perceptions of the introduction of socio-scientific issues into the science curriculum. Canadian Journal of Science Mathematics and Technology Education, 6(2), 97-117. [Google Scholar]
  18. Eş, H., Işık Mercan, S & Ayas, C . (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education. 5 (2), 47-59. (UM4) [Google Scholar]
  19. Forbes, C. T. & Davis, E. A. (2008). Exploring preservice elementary teachers’ critique and adaptation of science curriculum materials in respect to socioscientific issues. Science & Education. 17, 829-854. [Google Scholar]
  20. Genç, M. & Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. E – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi. 4(2), 19-26. [Google Scholar]
  21. Harman, G. & Çökelez, A. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının kimya, fizik ve biyoloji kavramlarına yönelik metaforik algıları. Eğitim Bilimleri Dergisi, 46 (46), 75- 95. [Google Scholar]
  22. Herman, B. C., Zeidler, D. L. and Newton, M. (2018). Students’ emotive reasoning through place-based environmental socioscientific issues. Research in Science Education.1-29. [Google Scholar]
  23. Iordanou, K., & Constantinou. C. P. (2014). Developing pre-service teachers’ evidence-based argumentation skills on socio-scientific issues. Learning & Instruction. 34, 42-57. [Google Scholar]
  24. Kabataş Memiş, E., Bozkurt, R., Cevizci, E., Avunç, F., & Öğretmen, B. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Karar Verme Stratejisi ve Fen Okuryazarlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE. 5(4), 16-30. [Google Scholar]
  25. Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel. [Google Scholar]
  26. Keast, S., & Marangio, K. R. (2015). Values and knowledge education (VaKE) in teacher education: Benefits for science pre-service teachers when using dilemma stories. In Y. Suan (Ed.), The XVI International Organisation for Science and Technology Education Symposium (IOSTE BORNEO 2014) (Vol. 167, pp. 198 - 203). [Google Scholar]
  27. Kırılmazkaya, K. (2024). Fen bilgisi öğretmen adaylarının iklim değişikliği farkındalığı ve sosyo bilimsel konulara yönelik tutumlarının incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Eğitim Bilimleri Enstitüsü. [Google Scholar]
  28. Kolsto, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education. 28(14), 1689- 1716. [Google Scholar]
  29. Kutluca, A. Y. & Aydın, A . (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: oluşturmacı öğretimin etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16 (1), 217-236. [Google Scholar]
  30. Laugksch, R.C. (2000). Scientific Literacy: A Conceptual Overview. Science Education, 84(1), 71-94. [Google Scholar]
  31. Muğaloğlu, E., Küçük, Z. & Güven, D. (2016). Pre-service science teachers’ self-efficacy beliefs to teach socio-scientificıssues. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (1), 95-110. (UM8) [Google Scholar]
  32. Nuangchalerm, P. (2009). Development of socioscientific issues-based teaching for preservice science teachers. Journal of Social Sciences. 5(3), 239-243. [Google Scholar]
  33. Nuangchalerm, P. (2010). Engaging students to perceive nature of science through socioscientific issues-based instruction. European Journal of Social Sciences. 13(1),34-37. [Google Scholar]
  34. İnel, D., Evrekli E. ve Günay. Y. (2012). Öğretmen adaylarının insan sağlığını etkileyen etmenlere ilişkin görüşlerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 327-344. [Google Scholar]
  35. Özkan, S. ve Yılmaz, E. (2009). Hasta yakınlarının organ bağışı ile ilgili bilgi ve tutumları. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 5 (17), 18-29. [Google Scholar]
  36. Öztürk, N. ve Eş, H. (2017).Fen bilimleri öğretmen adaylarının bazı sosyo-bilimsel konulara yaklaşımları ve gerekçeleri. II. International Academic Research Congress, Antalya. [Google Scholar]
  37. Pedretti, E. (1999). Decision making and stseducation: exploring scientific knowledge and social responsibility in schools and science centers through an issue-based approach. Journal of School Science and Mathematics. 99(4), 174-181. [Google Scholar]
  38. Qin, W. & Brown, J.L. (2007). Public reactions to information about genetically engineered foods: Effects of information formats and male/female differences. Public Understanding of Science.16(4), 471–488 [Google Scholar]
  39. Robertshaw, B. & Campbell, T. (2013). Constructing arguments: Investigating pre-service science teachers’ argumentation skills in a socio-scientific context. Science Education International. 24(2), 195- 211. [Google Scholar]
  40. Roth, W-M. and Barton, A. C. 2(004). Rethinking science literacy. Routledge Falmer. [Google Scholar]
  41. Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding SSI: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching. 41(5), 513–536. [Google Scholar]
  42. Sadler, T. D., Chambers, F. W. and Zeidler, D. L. (2002). Investigating the crossroads of socioscientific issues, the nature of science, and critical thinking. Paper presented at Association for Research in Science Teaching, New Orleans, LA. [Google Scholar]
  43. Sadler, T., & Zeidler, D. (2004). The Morality of SocioscientificIssues: Construal and Resolutionof Genetic Engineering Dilemmas. Science Education, 88(1), 4-27. [Google Scholar]
  44. Sadler, T., & Zeidler, D. (2005). Patterns of Informal Reasoning in the Context of Socioscientific Decision Making. Journal Of Research In Scıence Teachıng. 42(1), 112-138 [Google Scholar]
  45. Soysal, Y. (2012). Sosyo-bilimsel argümantasyon kalitesine alan bilgisi düzeyinin etkisi: genetiği değiştirilmiş organizmalar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. [Google Scholar]
  46. Topçu, M. S. 2010. Development of attitudes towards socioscientific ġssues scale for undergraduate students. Evaluation & Research in Education, 23(1), 51-67. [Google Scholar]
  47. Topçu, M. S. (2017). Sosyo-bilimsel konular ve öğretimi, Genişletilmiş 2. Baskı, Pegem Akademi [Google Scholar]
  48. Topçu, M. S., & Atabey, N. (2017). Sosyo-bilimsel Konu İçerikli Alan Gezilerinin İlköğretim Öğrencilerinin Argümantasyon Nitelikleri Üzerine Etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(1), 68-84. [Google Scholar]
  49. Turgut, H. (2005). Yapılandırmacı tasarım uygulamasının fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinden “bilimin doğası” ve “bilim-teknoloji-toplum ilişkisi” boyutlarının gelişimine etkisi, (Doktora Tezi),Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. [Google Scholar]
  50. Tyrrell, D. & Calinger, M. (2020). Breaking the COVID-19 ice: Integrating socioscientific issues into problem-based learning lessons in middle school. https://www.learntechlib.org/primar y/p/217293/ adresinden 27 Mart 2023 tarihinde alınmıştır. [Google Scholar]
  51. Türkmen, H., Pekmez, E. ve Sağlam, M. (2017). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi 18 (2), 448-475 [Google Scholar]
  52. Sönmez, A. ve Kılınç, A. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının GDO’lu besinler konusunun öğretimine yönelik öz yeterlilikleri: bazı psikometrik faktörlerin muhtemel etkileri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6 (2), 49-76. [Google Scholar]
  53. Şenlik, A. (2021). Sosyal medya organlarında canlı yayın yapma alışkanlığı: twıtter’da ölümlü trafik kazaları içerikli iletilerin incelenmesi. Journal of Communication Science Researches 1(1), 1-14 [Google Scholar]
  54. Walker, K. A. and Zeidler, D. L. (2003).Students’ understanding of the nature of science and their reasoning on socioscientific issues: A web-based learning inquiry. Paper presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Philadelphia, PA. [Google Scholar]
  55. Wu, Y. T. & Tsai, C. C. (2007). High school students’ informal reasoning on a socioscientific issue: Qualitative and quantitative analyses. International Journal of Science Education. 29(9), 1163-1187. [Google Scholar]
  56. Yager, R.E. (1996). History of science/technology/society as reform in the United States. In R.E. Yager (Ed.), Science/technology/society as reform in science education (pp. 3–15). State University of New York Press. [Google Scholar]
  57. Yapıcıoğlu, A.E. & Kaptan, F. (2017). Sosyo-bilimsel konu temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarının etkililiğine yönelik bir karma yöntem çalışması. Eğitim ve Bilim. 42 (192), 113-137. [Google Scholar]
  58. Zeidler, D.L. and Keefer, M. (2003). The Role of moral reasoning and the status of socioscientific issues in science education. D.L. Zeidler (Ed.), In The role of moral reasoning on socioscientific issues and discourse in science education (pp.1-7). Kluwer Academic Publishers: U.S.A. [Google Scholar]
  59. Zeidler, D.L. ve Sadler, T.D. (2008). Social and ethical issues in science education: A prelude to action. Science and Education. 17( 8/9), 799–803. [Google Scholar]
  60. Zeidler, D.L., Nichols, B.H. (2009). Socioscientific issue: Theory and practice. Journal of Elementary Science Education. 21(2), 49-58. [Google Scholar]
Meta
Clt. 6 (1)
Download
Metric
Geçimş
Benzer

Cilt 6 Sayı 1

Haziran 2025

Tüm makaleleler
Copyright © 2025 Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY-NC-ND
All elements of this website have been created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.