Geçmişten Günümüze Çocuklara Vergi Bilinci Kazandırmak: İlköğretim Müfredat Programlarında Vergi Okuryazarlığının İncelenmesi

Ali Yalçın

doi:https://doi.org/10.29329/jeps.2023.633.2

Orjinal Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi 2023, Cil. 4(2) 94-111

Geçmişten Günümüze Çocuklara Vergi Bilinci Kazandırmak: İlköğretim Müfredat Programlarında Vergi Okuryazarlığının İncelenmesi

Ali Yalçın

ss. 94 - 111 | DOI: https://doi.org/10.29329/jeps.2023.633.2

Yayın tarihi: Aralık 31, 2023 | Okunma Sayısı: 31 | İndirilme Sayısı: 72

PDF İndir

Özet

Devlet ve milletlerin kalkınmasında, gelişmesinde ve büyümesinde etkili olan faktör vergidir. Türkiye’de son dönemlerde sıkça rastlanan ve gündemde olan popüler konulardan biri olan vergi, devletin veya kamusal alanın gereksinimlerini karşılamak için ihtiyaç duyduğu en önemli finansal kaynaktır. Bu araştırma, Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından sonra gerçekleştirilen müsahabat-ı ahlakiye ve ma‘lumat-ı vataniye, yurt bilgisi, yurttaşlık bilgileri, sosyal bilgiler, vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programlarında, vergi konuları ve buna yönelik tanımlayıcı ve açıklayıcı bilgileri tespit ederek vergi okuryazarlığı ve vergi bilinci konusu üzerine yorumlar yapmayı amaçlamıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi deseni kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre Cumhuriyet’in ilk programı olan 1924 programında vatandaşların vazifeleri ve verginin gerekliliği üzerinde durulduğu belirlenmiştir. Cumhuriyet döneminden itibaren incelenen öğretim programları içerisinde en çok vergi konularının yer aldığı öğretim programları; 1930, 1931-1932 ve 1938 tarihli yurt bilgisi dersi öğretim programı olduğu belirlenmiştir. 2005, 2018 ve 2023 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarında vergi konularının kazanım düzeyinde belirtildiği görülmektedir. Toplumda vergi bilincinin artması demek, devletin gücü ve insanlara sağlayacağı hizmet olanağı da o kadar artması demektir. Bu nedenle sosyal bilgiler dersi aracılığıyla vergi konuları öğretilerek bireylerin sorumluluklarını yerine getirmesi hedeflenmektedir. Bu araştırmanın sonuçlarından anlaşıldığı üzere öğretim programları, ders kitaplarına ve öğretim sürecine yön verdiği söylenebilir. Bu nedenle çocuklara vergi bilinci kazandırmak için etkinliklerle öğrenme sürecinin çeşitlendirilmesi ve ebebi ürünler aracılığıyla çocukların vergi okuryazarlıklarının geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Vergi, Vergi okuryazarlığı, Vergi bilinci, İlköğretim, Öğretim programı, Sosyal bilgiler

Bu makaleye nasıl atıf yapılır

APA 6th edition
Yalcin, A. (2023). Geçmişten Günümüze Çocuklara Vergi Bilinci Kazandırmak: İlköğretim Müfredat Programlarında Vergi Okuryazarlığının İncelenmesi . Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 4(2), 94-111. doi: 10.29329/jeps.2023.633.2

Harvard
Yalcin, A. (2023). Geçmişten Günümüze Çocuklara Vergi Bilinci Kazandırmak: İlköğretim Müfredat Programlarında Vergi Okuryazarlığının İncelenmesi . Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi, 4(2), pp. 94-111.

Chicago 16th edition
Yalcin, Ali (2023). "Geçmişten Günümüze Çocuklara Vergi Bilinci Kazandırmak: İlköğretim Müfredat Programlarında Vergi Okuryazarlığının İncelenmesi ". Eğitim Felsefesi ve Sosyolojisi Dergisi 4 (2):94-111. doi:10.29329/jeps.2023.633.2.

Kaynakça

Akdoğan, A. (2005). Kamu maliyesi (9. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi [Google Scholar]
Bakırtaş, D. & Atılgan Yaşa, A. (2020). Vergi okuryazarlık düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma: Salihli Belediyesi örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(4), 741-757.1 [Google Scholar]
Birinci, E. (2010). Tarım kesiminin vergilendirilmesi ve vergi bilinci: Tekirdağ ili merkez ilçe örneği [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ. [Google Scholar]
Bornman, M., & Wassermann, M. (2018). Tax literacy in the digital economy. Retrieved from https://www.business.unsw.edu.au/About-Site/Schools-Site/Taxation-Business-Law Site/Documents/Wassermann_Bornman_eJTR_Tax literacy-in-the-digital-economy.pdf [Google Scholar]
Cvrlje, D. (2015). Tax literacy as an instrument of combating and overcoming tax system complexity, low tax morale and tax non-compliance. The Macrotheme Review, 4(3), pp. 156-167. Retrieved from http://macrotheme.com/yahoo_site_admin/assets/docs/13MR43Cv.804829.pdf [Google Scholar]
Çakır, H. (2010). Çocuklarda vergi bilinci oluşturmaya yönelik internet sayfası tasarımı. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(19), 18-34. [Google Scholar]
Çam, İ. D. (2019). Eğitim ve ideoloji: II. Meşrutiyet Dönemi'nde çocuk eğitimine yönelik yaklaşımlar (1908-1922). [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr. [Google Scholar]
Çelik, K. & Eroğlu, O. (2014). İlköğretim çağında vergi algısının incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 301-326. [Google Scholar]
Çiçek, U. & Bitlisli, F. (2017). Vergi eğitiminin üniversite öğrencilerinin vergi bilinci ve farkındalığı üzerindeki etkisi: bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi. 10(2), s. 261-278 [Google Scholar]
Demir, İ. C. & Ciğerci, İ. (2016). Vergi bilincinin oluşumunda eğitimin rolü: İlköğretim öğrencileriyle ampirik bir çalışma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 127-143. Doi: 10.18657/yecbu.43689. [Google Scholar]
Demir, İ.C. (2013). Türkiye’de vergi yükü (Objektif ve subjektif Yönleriyle), Bursa: Dora. [Google Scholar]
Dornstein, M. (1987). Taxes: attitudes and their social bases. Journal of Economic Psychology, 8(1), 55-76. [Google Scholar]
Ekiz, D. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Anı Yayınları. [Google Scholar]
Encyclopædia of Britannica (2023). Tax and defination. https://www.britannica.com/dictionary/tax. [Google Scholar]
Eriksen, K. & Fallan, L. (1996). Tax knowledge and attitudes towards taxation: A report on a quasi-experiment. Journal of Economic Psychology, 17(3), pp. 387-402. [Google Scholar]
Ertürk, M. (2020). İlkokulda “çocuklarda vergi bilinci geliştirme eğitimi” programi ve uygulamalarina ilişkin öğretmen görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara. [Google Scholar]
Gelir İdaresi Başkanlığı [GİB]. (2023). Vergi bilinci. http://www.vergibilinci.gov.tr/ Erişim tarihi: 19.12.2023. [Google Scholar]
Karaca, R. (2015). Vergi bilinci ve vergi algısı: Kütahya ilinde ilköğretim öğrencileri üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya. [Google Scholar]
Kornhauser, M. E. (2019). Tax Jazz: The Tax Literacy Project, https://taxjazz.com/. [Google Scholar]
Kültür Bakanlığı (1938). Ortaokul programı, İstanbul: Devlet Matbaaları. [Google Scholar]
Lincoln, Y. S. & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage. [Google Scholar]
Maarif Vekâleti (1924). İlk mekteplerin müfredat programı. İstanbul: Matbaa-i Amire. [Google Scholar]
Maarif Vekâleti (1930). İlk mektep müfredat program, İstanbul: Devlet Matbaaları. [Google Scholar]
Maarif Vekâleti (1931). Orta mektep müfredat programı, İstanbul: Devlet Matbaaları. [Google Scholar]
MEB. (1948). İlkokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1949). Ortaokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1961). İlkokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1962). Ortaokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1968). İlkokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1970). Ortaokul programı, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1988). Ortaokul programı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1990). Ortaokul programı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi. [Google Scholar]
MEB. (1998). İlköğretim programı. Ankara: Milli Eğitim Yayınları. [Google Scholar]
MEB. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu, Ankara: Milli Eğitim Yayınları. [Google Scholar]
MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları. [Google Scholar]
MEB. (2023). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Yayınları. [Google Scholar]
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. [Google Scholar]
Nichita, R.A. (2016). İs tax literacy impacting on tax behavior. https://seaopenresearch.eu/Conferences/Proceedings/Article/NORD2_4.pdf [Google Scholar]
Özen, A., Altunoğlu, B. K. & Öztornacı, E. (2015). Orta öğretim düzeyindeki öğrencilerin vergi algılama düzeylerine ilişkin ampirik bir değerlendirme. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 279-289. [Google Scholar]
Sağbaş, İ. & Başoğlu, A. (2005). İlköğretim çağındaki öğrencilerin vergileri algılaması: Afyonkarahisar ili örneği. AfyonKocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 123-144. [Google Scholar]
Şahin, E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık. [Google Scholar]
Taytak, M. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinde vergi bilincinin tespiti: ampirik bir araştırma. Maliye Dergisi, 158(1), 496-512. [Google Scholar]
Teyyare, E. & Kumbaşlı, E. (2016). Vergi bilinci ve vergi ahlakının gelişmesinde maliye bölümü eğitiminin rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 1-30. [Google Scholar]
Thomas, N. (1995). Subject learning in the primary curriculum. P. Murphy et al., (Ed.), The Aims of Primary Education in Member States of the Council of Europe. London: Biddles Ltd. [Google Scholar]
Tosuner, M. & Demir, C. (2009). Vergi ahlâkının sosyal ve kültürel belirleyenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 14(1), s.1-15. [Google Scholar]
Türk Dil Kurumu, [TDK], (2023).Vergi. https://sozluk.gov.tr/ [Google Scholar]
Waris, A., & Murangwa, H. (2012). Utilising tax literacy and societal confidence in a state: The Rwandan model. University of Nairobi Law Journal, Retrieved from https://www.academia.edu/2419611/Utilising_Tax_Literacy_and_Societal_Confidence_in_a_State_The_Rwandan_Model. [Google Scholar]
Yalçın, A., & Sağlamgöncü, A. (2023). Sosyal bilgiler ders kitaplarında vergi okuryazarlığının incelenmesi. Öğretmen Eğitimi ve Öğretim, 4(1), 1-17. https://doi.org/10.55661/jnate.1164015. [Google Scholar] [Crossref]
Yılar, M. B., & Akdağ, H. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde vergi okuryazarlığı. Turan R. & AkdağvH. (Edt.), Sosyal Bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar III. İçinde. (ss.356-399). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. [Google Scholar]
Yılar, M. B., & Çam, İ. D. (2020). 20. ve 21. yüzyılın başlarına ait ders kitaplarında vergi: Karşılaştırmalı bir değerlendirme. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(2), 503-514. https://doi.org/10.48145/gopsbad.807009. [Google Scholar] [Crossref]
Yıldırım, A., & Şimşek, Y. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. [Google Scholar]
Yıldırım, C., Kaplan, K., Kuru, H. & Yılmaz, M. (2023). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabı. S. Elmacı ve M. B. Yılar (Eds.). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. [Google Scholar]
Yıldırım, R. & Ortak, Ş. (2021). Otantik öğrenme yaklaşımının sosyal bilgiler dersinde 21. yüzyıl öğrenme ve yenilenme becerilerinin gelişimine etkisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 15. ss.69-90. https://doi.org/10.20860/ijoses.943513. [Google Scholar] [Crossref]

Cilt 4 Sayı 2

Aralık 2023

Tüm Makaleler